Over liebaerds, leliaerts en klauwaerts
Het past hier te verwijzen naar de zeer degelijk opgebouwde web-site van “De Liebaert” op het adres http://www.liebaart.org/ die buiten deze benadering een volledig overzicht publiceren van de tijdrekening omstreeks het jaar 1300.
De hierna volgende gegevens werden er aan ontleend en deels aangepast volgens de teksten die voorafgaandelijk als bedenking werden vermeld.
Een eerste belangrijke vaststelling betreft de naamgeving van de diverse groeperingen die zich omstreeks 1302 ontwikkelden. Buiten de steeds wisselende schrijfwijze, eigen aan het opstellen met teksten naar en van het verleden, zijn er volgens mij toch enkele constanten.
Indien ik mij vergis zullen de linguïsten mij wel terecht willen wijzen.
De naam Klauwaards zal steeds geschreven worden met de “C” omdat dit in de Franse schrijfwijze als “K” wordt uitgesproken wanneer geschreven zonder ç (vergelijk Macon en garçon). Bovendien zal de “aa” geschreven worden als “ae” waarbij de “e” het verlengen van de klinker aangeeft. Deze opmerking is vanzelfsprekend ook van toepassing voor de Leliaarts, zie verder. De uitgang “d” of “t” is moeilijk te achterhalen, alhoewel.
In een conflictsituatie staan er altijd minstens twee partijen tegenover elkaar.
Rond 1302 waren dat voornamelijk de Liebaerts en de Leliaarts.
De Liebaards
De partijgangers van de graaf waren de Liebaerds. Het woord is een heraldische term en betekent zoveel als leeuw (luipaard). Het wapenschild van de graaf van Vlaanderen vertoont immers een klimmende zwarte leeuw op gouden (geel) veld.
Wat is er te vinden aangaande de heraldische betekenis in de naslagwerken? Het volgende kan worden gevonden :
Libarde, or Lybbarde: an ancient form of the word leopard. Leopard. See under Lion. In early heraldry the lion is generally represented rampant, while leopards are represented passant guardant, and hence the arms of England, not doubt, are more correctly blazoned, Leopards. Practically, however, the same animal was intended, but different names given according to the position; in later times the name lion was given to both.
Aanvankelijk was het enkel de Vlaamse adel die de graaf steunde in zijn politiek. Als feodaal heerser probeerde hij zoveel mogelijk de macht van de steden te beperken. Het gemeen (gewone volk) werd pas liebaardsgezind bij de Franse bezetting van Vlaanderen. Toen werd hun streven hetzelfde als dat van de graaf: Vlaanderen vrij houden van Franse overheersing.
Uit de oorspong blijkt dat de juiste schijfwijze ” LIEBAERD” zou moeten zijn of in analogie met de vermelde redenering “LIEBAERD”of “LYBAERD”
De Leliaerts
Zo werden de aanhangers van de Franse koning en de Franse belangen in Vlaanderen genoemd. Hun naam komt van de gouden lelies op blauw veld in het schild van de Franse koning
De Leliaarts tooiden hun huizen en meubels met lelies als ornament en kregen zo hun naam. Het waren vooral patriciërs die zich verrijkten met hun handelsmonopolies en daarom niet wensten dat de graaf zich te veel bemoeide met hun zaken. Dus wendden zij zich rechtstreeks tot de Franse koning.
Ook hier is een aanpassing naar de schrijfwijze “ae” aan te bevelen en zou de schrijfwijze “LELIAERTS” of “LELYAERTS” kunnen zijn.
De Klauwaarts.
Tijdens de periode van de Guldensporenslag werd enkel de term Liebaards gebruikt. De term Klauwaarts verwijst eveneens naar de klauwende leeuw in het schild van de graaf van Vlaanderen. Maar het onderscheid tussen een Liebaard en een leeuw zoals deze nu gebruikt wordt in de heraldiek was echter onbestaande rond 1302.
Pas midden 14de eeuw begon men dit onderscheid te maken, en ik verwijs dan ook naar de tekst betrekking hebbende op de bijnamen van de Gentenaars. Vrij vertaald staat er geschreven :
” In het jaar 1380 … en men noemde te Brugge die van Gent Clauwaerts omdat zij op hun mouwen drie klauwen van Liebaerds droegen, en die van Brugge noemde men Leliaerts.”
De drie leeuwenklauwen waren wit op een zwart laken, een herinnering aan de standaard van Gent, die een zilveren leeuw voer op een zwart veld.